عوامل تأثیرگذار بر تقابل دولت ساسانی با یهودیان و مسیحیان

نوع مقاله : علمی - تخصصی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران مرکز

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

سرزمین ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و دلایل تاریخی از دیرباز جایگاهی برای پذیرش اقوام، ادیان و فرهنگ‌های مختلف بوده‌است. در همین راستا پیروان ادیان یهودی و مسیحی در برهه‌هایی از زمان ایران را محلی امن برای سکونت قرار دادند. به‌استناد منابع با روی کار آمدن ساسانیان و اعلام آئین زردشتی به‌عنوان دین رسمی کشور محدودیت‌هایی برای پیروان مذاهب ساکن در شاهنشاهی پدید آمد. اساس آگاهی ما از وضعیت یهودیان و مسیحیان ساسانی بخش‌هایی از تلمود، کتیبه‌های ساسانی، آثار نویسندگان ارمنی، سریانی و دوره اسلامی است که علاوه بر محدود بودن اطلاعات، حاوی گزارش‌های یک‌طرفه و بعضاً خلاف واقع در مورد برخورد سختگیرانه ساسانیان با پیروان ادیان غیر زردشتی است. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه-ای و شیوه توصیفی – تحلیلی در نظر دارد پاسخی برای این پرسش بیابد که وضعیت یهودیان و مسیحیان در دوره ساسانی معلول چه عواملی بوده ‌است و آیا می توان تنها عامل مذهبی را موثر دانست؟ اعمال سیاست و گرایشات مذهبی برخی از شاهان ساسانی، نفوذ روحانیون زردشتی، رسمیت یافتن مسیحیت در امپراتوری روم شرقی، رقابت و دشمنی میان پیروان ادیان مختلف در جهت نیل به قدرت، علل مالی، رقابت و دشمنی بین امپراتوری روم و ایران از عوامل مهم و تأثیرگذار بر وضعیت اقلیت‌های دینی ساکن در مرزهای ساسانی است. باوجود این، یهودیان و مسیحیان به‌عنوان بخشی از منابع انسانی و اقتصادی حکومت نقش مهمی در جامعۀ ساسانی داشتند و علیرغم دید یک‌سویۀ برخی از منابع به جز موارد و برهه‌هایی، در تعامل با دولت ساسانی بوده‌اند، از این‌رو خوانش مجدد و نقادانه و دور از تعصب منابع و روایات موجود ضروری به‌نظر می‌رسد.

چکیده تصویری

عوامل تأثیرگذار بر تقابل دولت ساسانی با یهودیان و مسیحیان

کلیدواژه‌ها